W dniach 23-25 czerwca odbyło się ostatnie grupowe spotkanie młodzieży w ramach partnerstwa Erasmus Plus „Upodmiotowienie młodzieży z mniejszości narodowej w kontekście europejskim, krajowym i lokalnym”. Tym razem uczestnicy integrowali się w Polsce.
Te ostatnie wspólne warsztaty w sposób szczególny poświęcone były integracji. Co upodobniło je do pierwszego spotkania przeprowadzonego prawie 16 miesięcy temu. Tym razem chodziło jednak nie tylko o integrację samych młodych uczestników, ale realizację przez nich jednego z bardziej generalnych celów projektu – integracji społeczeństw z sąsiadujących państw i regionów – Podlasia i Litwy. Dlatego działania projektowe realizowano w stolicy tego pierwszego regionu – Białymstoku.
Warsztaty miały ukazać młodzieży potencjał mobilności w ramach Unii Europejskiej, perspektywy edukacyjne i zawodowe jakie czekają na nie tuż za granicą kraju i regionu. Dlatego też warsztaty rozpoczęły się od spotkania w głównym gmachu Uniwersytetu w Białymstoku. Uczelnia szczególnie nadawała się jako przykład integracji, bowiem jako jedyna w Polsce posiada wydział zagraniczny, a jest to Filia w Wilnie. Nic dziwnego, że młodzież z Wileńszczyzny należąca do miejscowej polskiej mniejszości narodowej, w większości ucząca się w szkołach z polskim językiem nauczania, przybyła właśnie na białostocką uczelnię.
W gmachu głównym białostockiej Alma Mater podejmowali jej pracownicy, którzy opowiedzieli o historii i współczesności UwB. O jego strukturze i kierunkach, o infrastrukturze i jej umiejscowieniu, o procedurach rekrutacyjnych, a także procesie nauczania, możliwościach stypendialnych. Mowa by także o możliwościach wymian studenckich – międzynarodowych – przy pomocy programu Erasmus Plus, a także między polskimi uczelniami, co umożliwia z kolei program MOST.
Drugą część dnia poświęcono na grę integracyjną oraz skorzystanie z oferty kulturalnej miasta. Tego dnia koncert na rynku otwierał Dni Miasta Białegostoku.
W sobotę uczestnicy zapoznawali się z najważniejszymi obiektami dziedzictwa kulturowego miasta. Ciekawymi obiektami architektonicznymi starówki, takimi jak Bazylika Mniejsza Wniebowzięcia NMP w Białymstoku, Ratusz, zabytkowe Kino „Ton”, katedralna cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy w Białymstoku, Park Centralny, Wydział Filologiczny Uniwersytetu w Białymstoku i Pałac Branickich. Rolę przewodnika wziął na siebie jeden z miejscowych uczestników warsztatów Piotr. Kompetentnie opowiadał on, przez pryzmat obserwowanych miejsc i obiektów, o historii miasta, jego społeczności, uwarunkowaniach ekonomicznych.
W pięknym parku Pałacu Branickich dobra pogoda pozwoliła przeprowadzić kolejne zajęcia integracyjne. Było to o tyle wskazane, że uczestnicy tego etapu projektu przybyli z różnych miejsc: Solecznik, Ejszyszek, Mickun i Wilna na Litwie, a także Krakowa, Łukowa, Lublina, Stryszawy, Warszawy, Tykocina w Polsce. Wśród drugiej grupy zdecydowanie najliczniejsze były jednak osoby zamieszkałe w Białymstoku. W całym zróżnicowaniu udało się odnaleźć wspólne cechy i zainteresowania. Wyłoniły się między innymi kluby rysowników i miłośników Szwajcarii.
Tego dnia przyszedł czas i na stacjonarne warsztaty, które przeprowadzono w lokalu zaprzyjaźnionej podlaskiej Fundacji „Obowiązek Polski”. Uczestniczka z Litwy – Wiktoria Rekść omówiła prawno-formalne uregulowania dotyczące zakładania i prowadzenia stowarzyszeń na Litwie. Była w tej roli osobą szczególnie kompetentną. Na co dzień pracuje bowiem w samorządzie rejonu solecznickiego jako koordynator do spraw młodzieży i zajmuje się między innymi wspieraniem samoorganizacji i aktywizmu społecznego młodych mieszkańców rejonu.
W multimedialnej prezentacji Wiktorii wynikało, że założenie stowarzyszenia nie jest aż tak wielkim wyzwaniem, szczególnie jeśli można skorzystać ze wsparcia urzędu rejonowego.
Jan – uczestnik z Małopolski opowiadał z kolei o praktyce działalności społecznej. Sugerował jak skutecznie planować, prowadzić i ewaluować działania oraz skąd bierze się motywacja do ich prowadzenia. Przedstawił przykład jednej z akcji charytatywnych, jaką organizował z grupą młodzieży na rzecz samotnych matek.
Dzień zakończyło spotkanie z członkiem rady miejskiej Białegostoku Pawłem Myszkowskim. To również stanowiło pewną klamrę spinającą cały projekt. W jego początkowej fazie, w marcu zeszłego roku młodzi ludzie zwiedzali urząd rejonu solecznickiego i spotkali się z jego merem. Teraz mogli porównać założenia i funkcjonowanie samorządu terytorialnego na Litwie z tym jak działa on w Polsce.
Od ogółu radny przeszedł gładko do szczegółu. Opisywał jak pracuje radny, kto i jak może złożyć projekt uchwały, na ile prezydent i zarząd miasta są ograniczeni w jej wykonywaniu ustaleniami rady. Mówił jak uchwala się budżet i rozlicza jego wykonanie. Skąd biorą się wpływy do budżetu i jaka jest struktura ich wydatkowania. Zauważalna była różnica w rozbudowaniu struktur samorządu terytorialnego (trzy poziomy w Polsce i jeden na Litwie) i zakresu kompetencji oraz finansowania (większe w Polsce).
W czasie dyskusji z młodzieżą przedmiotem jej zainteresowania były nie tylko kwestie formalno-prawne, ale też w jaki sposób na funkcjonowanie radnego wpływa polityka partyjna. Rozmawiano także o partycypacji obywateli w rządzeniu miastem: o budżecie obywatelskim i młodzieżowej radzie miasta.
Część uczestników znalazła jeszcze wieczorem czas i siły na nieco sportu.
Trzeci dzień poświecono na grę miejską. Nad jej przygotowaniem pracowali uczestnicy z Białegostoku. Pozostali utworzyli mieszane pięcioosobowe drużyny. Ich zadaniem było w możliwie najkrótszym czasie odnaleźć wskazane lokalizacje bądź obiekty, lub wykonać określone zadania.
Miasto przekuło stereotypy o niedźwiedziach na ulicach północno-wschodniego regionu Polski na małe figurki misiów umieszczonych w różnych punktach i wyobrażających różne zajęcia i profesje. Jednak poza ich odnalezieniem zadania był tak różnorodne jak zaśpiewanie piosenki pochodzącego z Podlasia, ale znanego także na Wileńszczyźnie Zenka Martyniua, zamoczenie ręki w rzeczce Białej, skonstruowanie zdania w języku Esperanto, którego twórca Ludwik Zamenhof urodził się i wychował w Białymstoku, czy odnalezienie choć jednego kibica Jagielloni ubranego w elementy z barwami klubu piłkarskiego. Gra znakomicie odzwierciedlała historyczną i współczesną kulturę stolicy Podlasia.
Koniec trzeciego dnia poświęcono podsumowaniu warsztatów. Także całego warsztatowego segmentu partnerstwa na małą skalę „Upodmiotowienie młodzieży z mniejszości narodowej w kontekście europejskim, krajowym i lokalnym” jakim były kilkudniowe spotkania młodych ludzi z dwóch państw. Wśród dyskutantów były osoby uczestniczące w tych działaniach po raz pierwszy, jak i te biorące udział we wszystkich kolejnych działaniach. Perspektywa była więc różna. Uczestnicy podzielali jednak pozytywną ocenę tego wszystkiego, co wydarzyło w ciagu trzech dni lub od początku marca 2022 r. orzekając, że cele, jakie stawiali sobie jeszcze wcześniej, przygotowując partnerstwo, zostały osiągnięte. Projekt podniósł wiedze i kompetencje, pozwolił nawiązać i podtrzymać nowe znajomości, dostarczył nowych inspiracji. Być może zaowocuje ona kolejnymi projektami. Dyskusja ku temu właśnie zmierzała.
Odnosząc się do przeprowadzonych warsztatów Patrycja z Ejszyszek podsumowała – „moje wrażenia były bardzo pozytywne. Organizacja była dobra, zajęcia urozmaicone, a personel przyjazny i profesjonalny. Mam niezapomniane wrażenia, nowych przyjaciół i zdecydowanie mogę powiedzieć, że wszystko było na wysokim poziomie”.
Kinga z Białegostoku oceniła – “Warsztaty, na których gościliśmy polską młodzież z Litwy, były ciekawym doświadczeniem dla obu stron. Dzięki niemu przekonaliśmy się czy i gdzie istnieją różnice i podobieństwa między naszymi grupami. Dowiedzieliśmy się, że polskość trwa poza granicami kraju, natomiast ludzie ją kultywujący spotkają się z różnego rodzaju trudnościami, na przykład w trakcie edukacji. Dzięki temu obustronnemu poszerzeniu perspektyw, osoby żyjące w Polsce będą mogły w przyszłości skuteczniej zaangażować się w działalność kresową, o której niektórzy też usłyszeli po raz pierwszy. Natomiast młodzi Polacy z Litwy widocznie podjęli refleksje nad próbą zrzeszania się w swoim obecnym miejscu zamieszkania jak i, według deklaracji, niektórzy zamierzają przyjechać do Polski na studia”.
Damian z Łukowa przekazał – „Warsztaty w Białymstoku były doskonałą okazją do zapoznania się z młodzieżą z Litwy. Mogliśmy zapoznać się podczas zwiedzania Białegostoku, wieczornych rozmów czy też ciekawej gry miejskiej. Pogoda jak i humory dopisywały. Białystok to piękne miasto o interesującej historii. Wymiana doświadczeń w obszarze aktywności wolontariackiej i społecznej podczas wykładów prowadzonych przez młodzież z Litwy jak i Polski zaowocuje w przyszłości kolejne wspólne działania. Ogromny zainteresowaniem cieszyło się spotkanie z radnym panem Pawłem Myszkowskim. Dziękuję organizatorom z ramienia Fundacji Kampania Kresowa i Mickuńskiej Wspólnoty Młodzieżowej za trzy bardzo ciekawe i aktywne dni spędzone w stolicy Podlasia”.
„Na Erasmusie byłam po raz pierwszy” – podkreśliła Beata z Mickun – „będąc tam czułam ciepłą, niesamowitą atmosferę, która zostawiła w moim sercu wielki ślad. Erasmus nauczył mnie jeszcze lepiej komunikować, znaleźć wspólny język i współpracować z ludźmi. Podczas zajęć dowiedzieliśmy się wiele nowych rzeczy, dostaliśmy nowe, ważne informacje, których nie dostaniemy w codziennym życiu”. Podobne odczucia miała inna debiutantka, Milana z Ejszyszek – „byłam z wami po raz pierwszy i muszę przyznać, że jestem pod ogromnym wrażeniem, wszystko było wspaniałe. Bardzo dużo się nauczyłam, poznałam mnóstwo wspaniałych ludzi i dobrze odpoczęłam. Najbardziej ujmuje przyjazna atmosfera”
Agnieszka z Mickun, biorąca udział w kolejnych działania projektowych najbardziej doceniła nieformalną integrację – „Ciekawie było dowiedzieć się więcej o tym mieście, zdobyć nowe informacje, które na pewno mi się przydadzą. Będę myśleć czy warto studiować w Białymstoku. Czas spędzony poza zajęciami był jeszcze ciekawszy i przyjemniejszy. Koleżeńska kompania i nowe znajomości”.
Aleksandra z Solecznik zamiast mówić czy pisać, skomentowała swoje odczucia po warsztatach szybkim szkicem.
Pierwsze dwa etapy partnerstwa „Upodmiotowienie młodzieży z mniejszości narodowej w kontekście europejskim, krajowym i lokalnym” odbywały się w Mickunach i Solecznikach w marcu zeszłego roku. Objęły one integrację uczestników, zapoznanie się ze społecznym i instytucjonalnym środowiskiem Wileńszczyzny.
Trzeci etap partnerstwa realizowany był pod koniec kwietnia 2022 r. w Mickunach, Solecznikach i Ejszyszkach. Obejmował zajęcia edukacyjne organizowane w szkołach rejonu solecznickiego przez samych młodych uczestników projektu, organizację konkursu plastycznego i wystawy prac uczniów szkół w rejonie solecznickim, organizację koncertu lokalnych wokalistów i muzyków amatorów w Ejszyszkach oraz malowanie murali w tym miasteczku oraz Solecznikach, według projektu samych uczestników. W sierpniu młodzież Polski i Litwy mogła kształcić swoje kompetencje komunikacyjne na zorganizowanych w Wilnie w warsztatach medialnych.
Na początku 2023 r. roku na Wileńszczyźnie organizowaliśmy akcję promującą używanie języka ojczystego mniejszości poprzez dystrybucję samodzielnie zaprojektowanych przez młodzież plakatów i nalepek oraz upowszechnianie grafik na portalach społecznościowych, a także przez konkurs literacki rozstrzygnięty 21 lutego to jest w Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego
Pod koniec kwietnia odbyły się w Wilnie warsztaty na których młodzież zapoznawała się z różnymi mniejszościami zamieszkującymi różne państwa Europy, krajowymi i międzynarodowymi gwarancjami ich praw, dyskutując o możliwościach wzmocnienia tych ostatnich.
Efektem współpracy młodzieży jest także ten blog.
Karol Kaźmierczak
Opisane działania zostały zrealizowane jako część projektu partnerstwa na małą skalę w ramach programu Erasmus Plus i sfinansowane ze środków Unii Europejskiej
